Anemi: kırmızı kan hücrelerinin sayı, boyut ya da içerdiği hemoglobin miktarı cinsinden eksikliğidir. Bu eksiklik kan ve doku hücreleri arasındaki, oksijen ve karbondioksit alışverişini kısıtlar. Anemilerin birçoğunun nedeni, beslenme eksikliği ve yanlışlığıdır ve beslenme durumu düzeltilince, anemi de düzeltilmiş olur. Kaslarda güçsüzlük, halsizlik, çabuk yorulma, pika (besin olmayan şeyleri yeme isteği- toprak yeme-) gibi belirtiler ile kendini gösterir.
Aneminin Başlıca Nedenleri Nelerdir?
- Besinlerde yetersiz demir alımı,
- Aşırı çay, kahve tüketimi,
- Bağırsak parazitleri,
- Sık aralıklı doğum,
- Çok doğum,
- Demir kaynağı ek besinlere zamanında başlamama (çocuklarda)
- Eğitim eksikliği,
- Menstruasyonla aşırı kayıp,
- Çocuklarda aşırı süt tüketimi
- Antiasit alımı
Bu nedenler arasında, beslenme ile ilişkili olanlar, doğru bir diyet programı ile kısa zamanda çözülür ve kişinin kan demir değerleri düzelmiş olur.
Hangi Besinler Demirden Zengindir?
- Proteinden zengin besinler özellikle sırasıyla sakatatlar, dana eti, koyun eti ve tavuk eti hem
Demirden zengin besinlerdir hem de içerdikleri demir emilimi yüksektir.
- Etlerden başka iyi pişmiş olan kurubaklagiller, soya fasulyesi, yumurta, kuru meyveler (özellikle kuru üzüm, kuru kayısı), pekmez, yeşil sebzeler (ıspanak), fındık, fıstık, susam, tahin gibi yiyecekler demirden zengindir.
- Besinlerin içerdiği demir miktarının yanı sıra, emilim oranlarının da yüksek olması önem taşımaktadır. Özellikle demirin bitkisel kaynaklarının emilim oranı daha düşüktür ve bu nedenle veganlarda demir eksikliği çok sık görülür.
Besinlerdeki Demir Emilimi Ne Kadardır?
- Karaciğer gibi sakatatlardaki demirin %30’ u,
- Dana ve koyun etindeki demirin %25’ i,
- Tavuk ve balıktaki demirin %20’ si,
- Yumurtadaki demirin %15’i,
- Kurubaklagillerdeki demirin %20’ si,
- Yeşil sebzelerdeki demirin %8’ i,
- Tahıllardaki demirin %4’ü emili
Beslenmemizde Nelere Dikkat Edersek Daha Çok Demir Emilimini Artırmış Oluruz?
- C vitamini demir emilimini artırdığı için demirden zengin olan besinlerle C vitamini birlikte
Tüketilmelidir. Yumurtanın portakal suyu veya domatesle birlikte tüketilmesi, köftenin salata
Ile tüketilmesi örnek olarak verilebilir.
- Bitkisel kaynaklı normal bir beslenmeyle alınan demirin %10’ u emilebilmektedir. Hayvansal besinlerin sınırlı tüketiminde yumurta, kurubaklagiller, kuru meyveler, pekmez ve yeşil sebzeler diyette daha çok yer almalıdır.
- Posa miktarı yüksek olan besinlerin fazla miktarda tüketimi demirin vücuttan atımını hızlandırır. Yani sürekli kepekli ekmek yiyorsanız veya gün içerisinde çok fazla meyve tüketiyorsanız demir eksikliği oluşabilir.
- Mayalı ekmek tüketimi demirin emilimini artırdığı için tüketilmelidir. Mayasız ekmek olarak bilinen yufka veya lavaş ekmeği demir emilimini azaltır. Ayrıca kurubaklagillerin iyi pişirilmemesi ve kepekli ekmeğin veya esmer undan yapılan köy ekmeğinin tüketimi de demirin yeterli bir şekilde emilememesini sağlar.
- Alüminyum, paslanmaz çelik ve teneke de demir emilimini azaltır. Konserve kutusu açıldıktan sonra beklerken besin içinde teneke miktarı arttığından demir emilimi azalmaktadır.
Demir Eksikliği Anemisi Olan Kişi Nasıl Diyet Yapabilir?
Demir eksikliği anemisi, ileri düzeyde olan kişilerde öncelikli hedefimiz demir depolarını doldurmaktır. Eğer danışanım, sadece doğru beslenmeyi öğrenmek istiyorsa bu şekilde bir diyet planlaması yapıyorum çünkü yukarıda yazdığım gibi demir eksikliği anemisinin başlıca nedenleri arasında yanlış ve yetersiz beslenme gelmektedir.
İdeal kilosuna ulaşmak isteyen danışanlarımda ise hem demir deposunu doldurarak hem de ağırlık kaybı sağlayacak bir diyet programı ile beslenmesiniz düzenliyorum.
Demir eksikliği ileri safhada iken, ağırlık kaybı başlangıçta yavaş olsa da demir değeri yükseldikçe ağırlık kaybı da normal hızına dönüyor ve kişiler kendini daha enerjik hissetmeye başlıyor.
